Tverin alovehen Čaškovo-kyläššä heinäkuun viimesellä netälillä piettih Kodimailla-etnoforumi. Še kešti serotašta pyhähpäiväh šuaten.

Karjalan kieli on forumin teema

Tverin Karielan kodi -järještö otti vaštah vierahie Tverin, Moskovan, Leningradin, Tambovin alovehilta šekä Karjalašta ta Šakšašta. Viisi päivyä tverin- ta vienankarjalaiset, inkeriläiset, inkeröiset ta venäläiset opaššuttih luatimah käsitöitä, tanššimah, esittämäh spektaklie, pakajamah karjalakši. Joka vapua hetki kuuluu pakinoja omien kanšojen kielien ta kulttuurin erikoisukšista, rikkahuošta ta šäilyttämiseštä. Tapahtumilla täyven ta monipuolisen
ohjelman keškiteemana oli karjalan kieli.

– Tämä oli yhekšäš Kodimailla-forumi. Tänä vuotena šen piäteemana oli karjalan kieli. Myö ymmärrämmä, jotta još myö emmä šäilytä kieltä, ni ei jiä kulttuurie alkuperäsenä ilmijönä, šano festivalin järještäjä Marina Jevgrafova.

Viijen päivän aikana festivalin ošallistujat opaššuttih karjalan kieltä alku- ta jatkotašon kurššilla. Niitä piettih Oleg Jevgrafov ta Uljana Tikkanen. Alkutašon kuršši piettih uuvven tverinkarjalan Šananiekka-opaššuškirjan mukah.

Oleg Jevgrafov enšimmäistä kertua opaštajana. Karjalan kielen tunnit oli pietty Šananiekka-kirjan mukah.

– Še yhistäy teemoja, kumpaset kerrotah “Tverin Karielan kodin” toiminnašta ta projektiloista “Kurčin-murčin”, “Puušeppäpaja”, “Karjalaini koti Čaškovošša” ta toisista. Kirjašša on uutta šanaštuo, äijän leikkijä ta lauluja karjalan kielellä, šelitti Oleg Jevgrafov, Kodimailla-forumin järještäjä.

Jatkokurššilla opaštujat paistih toini toisen kera, kyšeltih ta vaššattih, kiännettih ta luajittih monie tehtävie. Ryhmän ošallistujat muissettih eri kielioppišiäntöjä ta šanoja ta aina autettih toini toista.

Uušie tietoja ta yštävie

Kielen lisäkši forumissa paistih liäkehkašvien käytöštä, opaššuttih luatimah vöitä, kukloja, ompelomah räččinöjä, lämmittämäh šavukylyö ta kylpömäh šiinä, šitomah vaštoja, luatimah puuašteita. Muasteri-oppija järješšettih ta kučuttih opaštajie Tatjana Žil’tsova ta Iivo Petuškov.

Monet vierahat tultih juštih šitä varoin, jotta opaštuo kutomah vöitä tahi ompelomah paitoja, paistamah kalittoja tahi vuolomah puuta.

Toiminta yhisti ihmisie ta monet heistä löyvettih omien kotikylien toisien šukujen jälkiläisie, šamanmielisie ihmisie. Täššä forumissa inkeröini Sergei Karpov Piiteristä ta Kyyrö Kalinin, kumpasella on inkeröiset ta tverinkarjalaiset juuret ta kumpani nyt eläy ta opaštuu Göttingenissa, Šakšašša pakinojen aikana šelvitettih, jotta inkeröisjuuret ollah nuapurikylistä – Keikino ta Kaalmutka. Viimeni on jo tuhottu.

Piätinččänä kaikin lähettih opašretkeh Stan-kyläh, kačottih, mitein šielä šäilytetäh kieltä ta kulttuurie, mimmosie pruasniekkoja pietäh ta käsiteltih proplemoja ta vaikeukšie šäilyttämisruavošša.

Šuovatta – teatteripäivä

Šuovatta karjalaisilla on kylypäivä, ka ei forumin aikana. Šielä oli järješšetty teatteriohjelma, kumpani alko Sampo-takomisešta kertojašta spektaklista. Šiitä oli muasteri-oppija, kumpaset piettih ammattilaiset näyttelijät ta ohjuajat. Kaikki halukkahat opaššuttih artistan mestaruon šaloja šekä tanššimah, šoittamah ta pitämäh pakinoja lavalta ta šiitä kaikki kučuttih improvisatijospektaklih Kalevala-eepossan teeman mukah. Taitotapahtuman ohjuajana oli Darja Šibalova. Halukkahie ošallistumah oli niin äijän, jotta kaččojie jäi vain muutoma henki.

Forumin viijen päivän aikana järještäjät otettih vaštah noin 300 vierašta. Tilua, huomijuo ta ruattavua riitti kaikilla: aukuhisilla ta pienilläki lapšilla, kumpasista nuorimmalla oli vain puoli vuotta.

– Mie, kuin monet toiset ošallistujat tultih lapšien ta perehien kera. Meilä oli ajatukšie, onko lapšilla mukava, vet’ erikoista lapšiohjelmua ei ole forumissa, ka myö emmä varannun ottua lapšie. Tiälä hyö ylen ruttoh tultih yštäviksi ta iče kekšittih, mitä ruatua ta mitä leikkie, hyö rakennettih ičellä kotua, juokšenneltih Karielan tie -labirintissa, kačottih, kuin laitettih ruokua ropivolla, vietettih aikua puušeppäpajašša ta šen johtaja Iivo Petuškov äšen opašti heitä luatimah puuvehkehie. Mie toivon, jotta ne kulttuurijyvät, kumpasie myö issuttima tiälä kaš vetah meijän ta meijän lapšien avulla, kerto forumin vieraš, inkeröini Dmitrii Harakka-Zaitsev.

– Mie nävin tiälä, kuin kova on yhissyš ihmisien välissä, kumpasilla on itämeren-šuomelaisien kanšojen juuret, kumpaset šäilytetäh omua kieltä. Karjalan kieltä kuuluu aina, mie panin muistih karjalaisie šanoja. Ihmisillä tiälä oli mahollisuš paissa karjalakši, miettie omašta kanšašta ta šiitä ken šie iče olet, šano liäkekašvien keryäjä Natalja Starovoitova.

– Vierahat tiälä voitih ošallistuo jokahiseh muasteri-oppih ta voitih olla ošallistumatta, vain kävellä ta kačella luontuo. Eryähät oltih tiälä muutoma päivä, toiset – muutoma tunti ta ušon, jotta kaikki šuatih forumissa uušie ajatukšie, hyövyllisie tietoja, löyvettih mukavie kaverija, harraššukšie, jotta oli aika levähtyä. Niise tahon šanuo ajatukšešta, mi kerran šynty meilä ta nyt še vain vahvistuu. Še on ideja järještyä Čaškovošša tverinkarjalan kielen talo. Meilä on vanha talo kylän keškukšešša, šiinä pitäy luatie korjauš ta myö ušomma, jotta talo tulou šemmosekši paikakši, missä ruvetah pakajamah vain karjalakši ta missä šitä šais opaštuo, lisäsi Marina Jevgrafova.

Etnoforumin järještäjät ta ošallistujat toivotah, jotta perintehet šäilytäh ta ihmisillä šyntyy kiinnoššušta kieleh ta kulttuurih. Forumi pietäh Tverin alovehen halličukšen raha-avulla. Uutisie forumin mänöštä voipi löytyä #kodimailla-heštegin kautti VK-sosialiverkošša.

Teksti ta kuvat: Uljana Tikkanen, Oma Mua 2.8.2023
Pääkuva: Šuovatta oli omissettu teatterilla. Tverin Karielan kodi -järještö näyttäy spektaklie Šampo-myllyštä.