Pimiekuun lopušša Karjalan tietokeškukšen Kielen, kirjallisuon ta istorijan instituutin tietomiehet vaštauvuttih Karjalaisien kerähmön valtuutettujen neuvošton johtokunnan ta kieliaktivistien kera. Vaštautumisen teemana oli kielitutkijien šekä karjalan kieltä ta kulttuurie šäilyttäjien kanšalaisjärještöjen aktivistien yhteisruato karjalan kielen kehittämisekši.
Vaštautumini oli tarkka ta mukava. Kielitutkimisen ošašton johtaja Irina Petrovna Novak tuttavuššutti vierahie tietoresurssiloih, kumpasie kehitetäh instituutissa. Esimerkiksi, šemmosina ollah Karjalan kielen multimediašanakirja LiPaS (Livvin paginan sanat) ta Karjalan itämeren-šuomelaisien kielien pakinojen audio-kartta. Molommat projektit on kehittymäššä ta uušie tietoja šuamašša, ka jokahini on šuuri panoš karjalan kielen käyttämiseh ta opaštumiseh.
– Vaštautumisella käsiteltih kyšymykšie, mimmoni tarkotuš on näillä resurssiloilla, mimmosie perspektiivijä on niijen käyttämisellä ta mitä Karjalan eläjät – kielen tietäjät ta kieliaktivistit – voijah luatie niijen täyttämistä varoin, kerto vaikutelmieh Irina Novak.
Enšimmäisen projektin, Multimedia šanakirjan (šiinä on vielä vain livvin murreh) tarkotukšena on auttua kielen opaštumisešša. Tämän resurssin kautti voipi kuulla karjalankielistä pakinua, kaččuo kuvie ta tiijuštua šanojen šijä- tahi taivutušmuotoja, šanojen käytön esimerkkijä. Käyttyän šitä resurssie opaštuja parentau omie kielitaitoja, lisyäy uušie šanoja käyttöh ta rupieu paremmin ymmärtämäh karjalankielistä pakinua.
Toini resurssi on Karjalan itämeren-šuomelaisien kielien pakinojen audio-kartta. Šen tehtävänä on kerätä karjalan ta vepšän kielen murtehien esimerkkijä ta näyttyä niijen rikkahutta. Tällä ruavolla on monta tarkotušta. Še on tärkie kielen eri murtehilla pakasijilla, kumpaset voijah tuttavuštuo šyvempi oman murtehen erikoisukših, pakinoih. Tutkijalla on tärkie, jotta šielä šuau nähä mitä pakinua missä käytetäh, konša hyö luajitah murrehkarttoja ta analisoijah kielen normija koškijie proplemoja.
Molommašša projektissa myö voimma järještyä yhteistyötä ta auttua toini toista. Tutkijat tarvitah Karjalan eri paikoissa eläjien kielitietäjien pakinojen nauhotukšie. Huomuan, jotta šuurin oša kielen kantajista on jo ikäihmisie, šentäh kanšalaisjärještöjen nuorempien jäšenien apuna on järještyä nauhottamisen prosessie.
Šamoin pitäy eččie kuvie multimediašanakirjua varoin. Venäjänkieliset opaštujat tahi aktivistit voijah järještyä šanoja teemojen mukah. Näitä tehtävie heilä vois antua opaššušohjelman rajoissa. Instituutin ruatajilta hyö šuahah apuo ta tarvittavie n’euvoja.
Šen lisäkši pakina koški yhtehisen Karjalan pakinojen marafoni -projektin alottamista, kumpani auttais šuaha rahotušta audio-kartan täyttäjien palkkah.
Oli noššettu vielä yksi tärkie kyšymyš, konša voipi vuottua karjalan kielen online kiäntäjyä. Varmašti, olis oikein hyvä, još šemmoni olis luajittu ta šuaha kiännökšie vois automattisešti. Ka vaštautumisella oli šanottu eštehien ta vaikeukšien pitkä luvettelo, mintäh še ruato on vielä mahotoin. Yksi niistä on spesialistien puuteh. Toini on oikein šuuri ruato tekstien kera. Još kyšymyš on karjalan kielen pakinan tunnuššukšešta, ni pitäy šanuo, jotta on oikein vähän šemmosie ihmisie, kenen pakinatapa vois olla pakinan mallina.
Kaikkih vaikeukših kaččomatta instituutissa šynnytäh ta toteuvutah projektit, kumpaset košetah kieltä ta kielen tunnuštamista.
Lopušša tahon kiittyä vaštautumisen kaikkie ošallistujie, ennein kaikkie mainittujen resurssien luatijie heijän ruavošta, mukavista tarjotukšista. Tahon kuččuo kaikkie lisäytyö ta auttua meijän ruavošša, luatie oman panokšen karjalan kielen uuteh elämäh.
Teksti: Svetlana Jalovitsina, Oma Mua 15.12.2022
Kuvakaappaus: VepKar-korpuksen uusi ominaisuus on audiokartta, millä voi paikantaa eli puhenäytteitä kartan avulla: http://dictorpus.krc.karelia.ru/en/corpus/audiotext/map
