Viime kahen vuuvven aikana Karjalašša šuurta huomijuo kiinitetäh aktiivisen kielen ulkoympäristön luomiseh karjalan ta vepšän kielillä. Ilmeštyy yhä enemmän kakšikielisie nimitauluja, tiekylttijä, ošoitehta tiijotuštauluja. Še on kanšallisien kanšalaisjärještöjen, piirien ta kaupunkien hallintojen, alovehellisen toimehpanijavallan elimien yhteisšovullisen ruavon tuloš.
Šanaštokomiisin merkityš
Nimitaulujen ta toisien tietojen kiäntämiseštä karjalan ta vepšän kielellä vaššatah Tašavallan šanaštokomiisin jäšenet. Hyö ilmasiksi šuoritetah kiännökšie järješ töjen, viraštojen, virkamiehien, kanšalaisien pyyntöjen mukah.
Karjalan tašavallan piämiehen rinnalla toimija Tašavallan šanaštokomiisi on terminologijan, oikeinkirjutannan, paikannimistön kyšymykšistä šekä uuvven poliittisen, talouvellisen ta muun temaattisen karjalan- ta vepšänkielisen šanašton luajinnašta ta käytäntöh ottamisešta vaštuaja neuvotteluelin.
Tänä vuotena šanaštokomiisin jäšenet kiännettih noin 2300 vallan elimien, opaššuš- ta kulttuurilaitokšien, viraštojen, tiekylttien, kauppatuottehien nimityštä šekä tietoja kakšikielisien virallisien asielistojen valmistamista varoin kanšallisien piirien hallinnoissa ta Tašavallan valintakomiisin tiijotušmaterialija.
Toisien lisäkši Petroskoin hallinnon pyynnön mukah šanaštokomiisin jäšenet kiännettih noin 1400 kaupunkin tieverkon ošien nimityštä kakšikielisien ošoitehtaulujen valmistamista varoin. Karjalan piäkaupunkissa kakšikieliset navigatijomerkit jo ašetettih Titovin ta Kuibiševin katujen ristevykšeššä.
– Tahon kiittyä šanaštokomiisin kaikkie jäšenie ruavošta. Erityiset passipot Jelena Ruppijevalla, Ol’ga Ognevalla, Marija Spitsinalla, Larisa Čirkovalla. Hyö otettih omakši tehtäväkši šuuri työ ta kiännettih erilaisie nimitykšie karjalan ta vepšän kielellä, šano Jelena Migunova, šanaštokomiisin piällikkö, Karjalan tašavallan kanšallisen ta alovehellisen politiikan ministerijön kantakanšojen valtijontuven ošašton johtaja.
Kielien käyttö ulkomympäristöššä
Karjalan piämiehen rinnalla toimijan karjalaisien, vepšäläisien ta šuomelaisien etuštajien neuvošton issunnoissa rikeneh käsitelläh kyšymykšie, mit košetah kanšallisien kielien käyttyö ulkoympäristöššä. Ušeičči ni tašavallan piämieš Artur Parfenčikov ehottau omie pyritykšie täštä aihiešta.
Neuvošton yheššä issunnošša šen jäšenet ehotettih käyttyä karjalan ta vepšän kieltä Federalisien verkkokauppojen kylttilöissä tašavallan kanšallisissa piirilöissä. Karjalan piämieš Artur Parfenčikov kannatti tätä pyrityštä. Šiitä ehotušta tutkittih Karjalan tašavallan talouškehitykšen ta tevollisuon ministerijön ruatajat.
Ruavon tulokšena oli P’at’oročka-verkkokaupan alovehellisien etuštajien kiäntymini Karjalan tašavallan kanšallisen ta alovehellisen politiikan ministerijön puoleh. Hyö ehotettih kiäntyä tietoja karjalan kielen vienan ta livvin murtehilla, jotta valmistua kakšikielisie navigatijo- ta tiijotuškylttijä kauppoja varoin.
Šanaštokomiisin jäšenet kiännettih kaikki tarvittavat šanat ta virkkehet, ošaštojen nimitykšet, kumpaset autetah oštajua šuunnistautuo kaupašša. Verkkokaupan etuštajat valittih piloottipaikoiksi P’at’oročka-kaupat Kalevalašša ta Värtsiläššä. Näissä kaupoissa kakšikieliset kyltit on jo ašetettu. Kylttien ilmeštymini P’at’oročka-kaupašša šai monta hyvyä arvošteluo kanšalliselta yhteiskunnalta.
– Nyt Karjalan tašavallan kanšallisen ta alovehellisen politiikan ministerijön spesialistit pietäh šopimušpakinoja P’at’oročka-verkkokaupan alovehellisien etuštajien kera mahollisuošta käyttyä karjalan ta vepšän kieltä kylttilöissä Tašavallan kanšallisien piirien toisissaki P’at’oročka-kaupoissa, korošti Jelena Ivanovna.
Piirit autetah kielien visualisointie
Vuotena 2020 Karjalan piirit aktiivisešti yhyttih ruatoh karjalan kielen visualisoinnin hyväkši.
Niin, Kalevalan, Priäžän, Aunukšen kanšallisien piirien hallinnot ta Karhumäjen piirihallinto Karjalan tašavallan kantakanšojen etnokulttuuriseh kehitykšeh šuunnattujen projektien toteuttamisen avulla vuuvven loppuh šuaten šuunnitellah ašettua 2360 kakšikielistä ošoitehtauluo, laitokšien ta hallintojen kylttie, tieviitehtä, huonehtauluo hallintojen rakennukšissa šekä 31 tiijotuštauluo. Toisien lisäkši yhekšän tauluo šuomen kielellä ašetetah Tulemjärvi-malmipuistošša, mi šijoutuu Priäžän kanšallisen piirin alovehella.
Vielä 166 ošoitehtauluo ta kakši tiijotuštauluo venäjän ta vepšän kielellä ašetettih tänä vuotena Onegarannan piirin Šokšun kylähallinnon voimin Federalisen b’utžetin rahotukšella, kumpani on šuunnattu Venäjän Federatijon Pohjolan, Siperin ta Loittoisitän pienilukusen kantakanšan, Karjalan tašavallan vepšäläisien sosialisen ta talouvellisen kehitykšen tukeh.
Tärkeimmät apulaiset
Tašavallan kantakanšojen kanšalaisjärještöt niise aktiivisešti ruatah ulkoympäristön luomisekši karjalan ta vepšän kielillä.
Niin, Aunukšen karjalaiset-järještön toiminnan rajoissa Aunukšen piirin elinpaikoissa ruvettih ašettamah ošoitehtauluja karjalankielisien katujen nimien kera. Šiitä yheššä piirihallinnon kera hyö ašetettih kakšikielisie huonehtauluja hallinnon rakennukšešša.
Uhut-šeura-järještön voimin Kalevalan piirissä vuotena 2020 ašetettih 40 ošoitehtauluo ta muutoma tiijotuštaulu.
Karhumäjen piirin karjalaisien Kondie-järještö projektitoiminnan rajoissa luatiu ta ašettau kakšikielisie kylttijä kaupunkissa.
– Šen lisäkši Karjalan tašavallan talouškehitykšen ta tevollisuon ministerijöššä pienien ta keškišuurien yritykšien tukemisekši on kehitetty toimenpitoja, kumpasien rajoissa korvatah oša kulutukšista karjalan, vepšän ta šuomenkielisien kylttien oštamisešta, valmistamisešta ta ašettamisešta, huomautti Jelena Migunova. – Še antau bisnessillä mahollisuon yhtyö ruatoh, min rajoissa Karjalašša leventyy kanšallisien kielien käyttö.
Teksti: Anastasija Romanova, Oma Mua 9.12.2020
Foto: Alevtina Lesonen. Kalevalan pos’olkan P’at’oročka-kaupašša.
