Folkloristi Sandra Stepanova on kirjuttan kuin tietomuailman, niin ni šuuren yleisön puoleh kiäntyjän kirjan “Elämäni polku” (2020).
Tevokšešša Sandra kertou šyntymäkyläh Šompajärven istorijašta, esittelöy jo vuosikymmenie takaperin hävitetyn ta tyhjennyön kylän jokahisen talon eläjineh šekä kirjan luajimmašša ošašša käypi läpi oman elämäh vaihiet. Šentäh kun hiän on elän jo pitälti yli 90-vuotisekši, še merkiččöy, jotta lukija šuau košetukšen šiih valtavah muutokšeh šähköttömäštä, tiettömäštä, melkein lukutaitamattomašta kyläštä nykypäivän digitaliseh muailmah, kumpasen kirjuttaja on kuot’ellun vaiherikkahašša elämäššäh. Mikä parašta, hiän on kirjuttan tevokšen kotikyläh murtehella!
Kirja ilmešty koronavuosien aikana eikä voinun šilloin šuaha ašniččomuah huomijuo ošakšeh, kun muut asiet oltih piällimmäisinä ta liikkuminiki oli rajotettuo. Tevoš ei kuitenkana vanhene, ka päinvaštoin šen merkityš vain kašvau ajan kuluos’s’a.
”Kirja avuau lukijalla, mimmoista oli elyä
pieneššä loittosešša meččäkyläššä.”
Alun perin Sandra Stepanova kirjutti kirjah venäjäkši, ka myöhemmin ilmeštynyt ta luajettu karjalankielini tevoš on šuoraštah uarreh kanšallisaseijen harraštajilla, kuin niise tutkijilla.
Kirja avuau lukijalla, mimmoista oli elyä pieneššä loittosešša meččäkyläššä; mitä šovan aikana evakkoh loitokši kotimailtah šiirtymäh joutunuot karjalaiset jouvuttih keštämäh; mitein vaikieta oli Karjalah myöššyttyö jctoisešša kieliympärissöššä olomisen jälkeh “yli-ikäsenä” lähtie jatkamah kouluopaššušta; mitein erilaiset šattumat ta hyvien ihmisien antama apu autettih löytyä elämänuran ta puolison šekä mitä jälkivaikutukšie tuli, kun puoliso mitänä ilmottamatta pakeni ulkomailla.
Kirjua lukou kuin šeikkailuromanie, ka še antau šamalla koko ajan perspektiivie kaikkien karjalaisien elämänpiirin vaiherikkahih vuosikymmenih. Sandra Stepanova kuvuau hyvin rehellisešti elämäntapahtumie ta tietäh erähäkši johtavakši itkuviršitutkijakši koko muailman mittakuavašša. Ei kuitenki tarviče olla tietomieš voijakšeh nauttie šujuvašta kirjuttamisešta, šentäh kun tevokšešša on yksityiskohtani kuvuamini šemmosista arkielämän aseista, kumpaset kiinnoššetah tavallisie ihmisie ta kumpasien kertomisešta nuoret šukupolvet voijah olla kiitollisie šuaheššah niistä tietuo.
Tämän tevokšen pitäis ehottomašti kuuluo Petroskoin valtijonyliopisson Filologijan instituutin Itämerenšuomelaisen filologijan laitokšen pakollisih opaššuškirjoih. Šen tiijollini arvo on šuuri: enšiksi šentäh kun še on kirjutettu yhen vienalaisen kylän murtehella; toisekši, šentäh kun šiinä on šuuri miärä Karjalan Tietokeškukšen Kielen, kirjallisuon ta istorijan instituutin arhiivan ruatajan tallentamie šuullisen perintehen esimerkkijä täštä kyläštä šekä A. A. Boreniuksen eeppini tallennuš jo vuuvvelta 1872.
Elämäni polku toimiu niise erinomasena lähtekirjana istorijan alalla. Šiinä on esillä vienankarjalaisien pikkukylien kohtalo, karjalaisien evakkomatat ta -aika šekä elinolot Karjalašša 1930-luvulta 2010-luvulla šuaten.
Melkein šuan Sandra Stepanovan tiijollisen julkaisun joukkoh kuuluu rikkahan artikkelijoukon lisäkši kuuši tutkimuškirjua, nellä akatemista tekstikokomušta luajoine tutkimukšineh ta liittehineh šekä yleistajusie ta lapšilla tarkotettuja perinneh- ta šanakirjoja.
Elämäni polku -tevokšellah hiän on tienraivuaja karjalaisešša tietomuailmašša, šentäh kun še etuštau uutta 2000-luvulla esihnouššutta autoetnografista tutkimuštapua, kumpasešša tutkijan omat kokemukšet ta niistä kirjutetut tahi muuten tuotetut muistihpanot muuvvoššetah tutkimukšen tärkeimmän ainehisson. Tämän tutkimuštavan tiijollini vakuuttavuš nojuau šiih, jotta ihmisien elämä on paičči ainutluatuista, niise yleistä ta vejettävyä yhteh.
Sandra Stepanovan Elämäni polku on painettu Šuomešša. Kuštantajana on Karjalan Šivissyššeura, kumpani on lähettän ošan painošta Periodika-kuštantamoh, mistä šitä on šuatavissa Karjalašša. Toivottavašti kirjua on šuattu ta šuahah paičči tiijollisih laitokših niise Karjalan kanšallisien piirien kirjaštoih.
Teksti: Markku Nieminen, Kuhmo; Oma Mua 22.5.2024
